सिमेन्टको व्यापारः आन्तरिक बजारमा खस्किँदै, भारततर्फ निकासी बढ्दै

काठमाडौं । सिमेन्ट निर्यातमा बढ्दो उत्साह कायमै रहेको छ । चालू आर्थिक वर्षको पहिलो १० महिनामा तीन अर्ब ३३ करोड रुपैयाँभन्दा बढीको २५ लाख ६५ हजार टन सिमेन्ट र क्लिंकर भारत निर्यात भएको हो ।
दश महिनामा एक अर्ब ६७ करोड रुपैयाँको चार लाख ७० हजार टनभन्दा बढी अर्धप्रशोधित सिमेन्ट (क्लिंकर) निर्यात भएको छ । यस्तै, एक अर्ब ६७ करोड रुपैयाँ बराबरकै २० लाख ९४ हजार ५७२ टन तयारी सिमेन्ट निर्यात भएको भन्सार विभागले जनाएको छ ।

पछिल्लो समय नेपालबाट सबैभन्दा धेरै निर्यात हुने प्रमुख १० वस्तुभित्र सिमेन्ट पनि पर्न थालेको छ । ०७९ असारदेखि नेपाली सिमेन्ट भारतीय बजारमा निर्यात थालनी सुरु भएको थियो । पहिलो वर्ष ०७९/८० मा करिव ७८ करोडको सिमेन्ट तथा क्लिंकर निर्यात भएकोमा दोस्रो वर्षमै ०८०/८१ मा निर्यात चार करोड पुग्ने सहजै अनुमान गर्न सकिन्छ ।

नेपालबाट पाल्पा सिमेन्टले पहिलो पटक सिमेन्ट निर्यात गरेको थियो । पाल्पा सिमेन्ट उद्योगले तानसेन ब्रान्डको सिमेन्ट निर्यात सुरु गर्दा यति छिटै निर्यातको ग्राफ बढ्ला भन्‍ने अनुमान कमैले गरेका थिए । पाल्पा सिमेन्टपछि अर्घाखाँची, बालाजी, सिजी पाल्पा, सर्वोत्तम, सौर्य लगायत उद्योगले सिमेन्ट तथा क्लिंकर निर्यात गरिरहेका छन् । कुनै उद्योगहरुले क्लिंकर मात्रै निर्यात गरेको पनि भन्सारको तथ्यांकले देखाउँछ ।

सिमावर्ती भारतीय सहरमा नेपाली सिमेन्टका माग बढ्दै गइरहेको छ । व्यवसायी पनि सिमेन्ट निर्यातमा उत्साहित देखिएका छन् । सरकारले निर्यातमा ८ प्रतिशतसम्म नगद अनुदान दिने र विद्यूत महशुलमा पनि छुट दिने घोषणा गरेपछि उद्योगीहरुले भारतमा सिमेन्टको बजार खोज्‍न थालेका हुन् ।

आर्थिक शिथिलताका कारण आन्तरिक बजारमा सिमेन्ट, डन्डी, पाइप एन्ड फिटिङ लगायत निर्माण सामाग्रीको माग घटेको छ । अहिले नेपालको निर्माण उद्योग पुरै मन्दीमा फसेको देखिन्छ । निजी निर्माणदेखि सरकारी निर्माणसम्म सुस्त छ । तर, यही समयमा भारतमा भने ठूला शहर, भवन, हाइवे, आकाशे पुल, फ्लाइ ओभर, रेलका लिक लगायत निर्माण भइरहेका छन् । भारतमा विकास निर्माणले रफ्तार समातिरहेकै कारण पनि नेपाली सिमेन्ट उद्योगलाई बजार पाउन समस्या नहुने उद्योगी बताउँछन् । तर, सिमेन्ट निर्यातका लागि अनेकौं झन्झट भने अहिले पनि कायमै रहेको उनीहरुको गुनासो छ । सरकार आफैले घोषणा गरेको निर्यात अनुदान रकम उपलब्ध गराउन सकेको छैन ।

स्वदेशी कच्चा पदार्थमा आधारित हुनाले सिमेन्ट निर्यातबाट नेपाललाई तुलनात्मक लाभ बढी हुने गर्छ । सिमेन्ट उत्पादनमा ८५ प्रतिशतभन्दा बढी कच्चा पदार्थ स्वदेशी नै प्रयोग हुने गरेको छ । सिमेन्टको प्रमुख कच्चा पदार्थ भनेकै चुनढुंगा हो, जुन नेपालका पहाडभरी रहेको छ ।