‘बीआइएस’ नविकरण नहुँदा सिमेन्ट निर्यात २२% खुम्चियो, धेरै टिकेन उत्साह

काठमाडौं । अढाई वर्षअघि ०७९ असारमा पहिलो पटक नेपाली सिमेन्ट भारतमा निर्यात सुरु हुँदा उद्योगीहरु निकै उत्साहित देखिन्थे । त्यो भारतीय बजारमा सिमेन्ट निर्यातको ढोका खुलेको समय थियो ।

नेपाल उद्योग परिसंघका अध्यक्ष राजेश अग्रवालको नवलपरासीस्थित पाल्पा सिमेन्ट उद्योगले ‘तानसेन’ ब्रान्डको सिमेन्ट पहिलो पटक सिमावर्ती भारतीय बजारमा निर्यात गरेको थियो ।

त्यसयता अर्घाखाँची, बालाजी, सर्वोत्तम, सौर्य, सिजी पाल्पालगायत सिमेन्ट तथा क्लिंकर उद्योगले निर्यात थालेका थिए । यस्तै, अरु थुप्रै उद्योग सिमेन्ट तथा क्लिंकर निर्यात गर्नका लागि ब्युरो अफ इन्डियन स्टान्डर्ड (बीआइएस) प्रमाणपत्रको पर्खाइमा थिए ।

सिमेन्ट निर्यात पनि उत्साहप्रद रुपमै बढिरहेको थियो । मन्दीले स्वदेशी बजारमा माग घटिरहेका बेलामा उद्योगीहरुले निर्यात गरेर लाभ लिन थालेका थिए । सरकारले पनि सिमेन्ट निर्यातमा ८ प्रतिशतसम्म नगद अनुदानको व्यवस्था गर्नुका साथै बिजुलीको महशुलमा पनि छुट दिने घोषणा गरेको थियो ।

पहिलो वर्ष (आव ०७९/८०) करिव ७८ करोडको मात्रै निर्यात भएकोमा दोस्रो वर्ष (आव ०८०/८१)मा तीन अर्ब ८५ करोड २८ लाख रुपैयाँबराबरको सिमेन्ट तथा क्लिंकर निर्यात भएको थियो ।

चालु आवमा सिमेन्ट र क्लिंकरको निर्यात पाँच अर्बभन्दा बढीको हुने व्यवसायीको अनुमान थियो । नेपालको वैदेशिक व्यापार सन्तुलनमा सिमेन्ट र क्लिंकर उद्योगको योगदान बढ्ने अपेक्षा थियो । 

तर, त्यो अपेक्षा धेरै वर्ष टिक्न सकेन । चालु आवको पहिलो ६ महिनामा सिमेन्ट र क्लिंकर निर्यात २१.७९ प्रतिशतले घटेको छ । गत वर्षको पहिलो ६ महिनामा एक अर्ब ७६ करोड ३३ लाख रुपैयाँ बराबरको सिमेन्ट तथा क्लिंकर निर्यात भएकोमा यस वर्षको सोही अवधिमा एक अर्ब ३७ करोड ९० लाखको मात्रै निर्यात भएको छ ।

अहिले भारतीय बजारमा नेपाली सिमेन्टको माग नभएर निर्याट घटेको भने पटक्कै होइन । भारत सरकारले बीआइएस प्रमाणपत्र प्रदान तथा नविकरणमा आनकानी गरेपछि निर्यात घट्न थालेको हो ।

बीआइएस नभई भारतमा सिमेन्ट निर्यात गर्न पाइँदैन । जसले गर्दा अर्घाखाँची लगायतका सिमेन्ट उद्योगले महिनौंदेखि सिमेन्ट निर्यात गर्न पाएका छैनन् । भैरहवामा सञ्चालित अर्घाखाँची सिमेन्ट उद्योग सबैभन्दा ठूलो निर्यातकर्ता पनि हो ।

निर्यातमा ठूलो हिस्सा रहेको उद्योगकै बीआइएस नविकरण नभएपछि समग्र निर्यात नै घटेको देखिएको हो । 

गत वर्षको पहिलो ६ महिनामा १६ लाख ७२ हजार ३६८ टन सिमेन्ट र क्लिंकर भारत निर्यात भएको थियो, तर यस वर्षको सोही अवधिमा करिव नौ लाख चार हजार टनमात्रै निर्यात भएको भन्सार विभागको तथ्यांक छ ।

विभागका अनुसार ६ महिनाको अवधिमा ४९ करोड ५६ लाख रुपैयाँ बराबरको चार लाख ५४ हजार ६२२ टन क्लिंकर र ८८ करोड ३६ लाख रुपैयाँ बराबरको चार लाख ४९ हजार ३५१ टन तयारी सिमेन्ट निर्यात भएको छ ।

२६ र २७ पुसमा भएको नेपाल–भारत वाणिज्य सचिवस्तरीय अन्तरसरकारी कमिटी (आइजिसी) वार्तामा बिआइएस प्रमाणपत्र प्राप्ति–नवीकरण प्रक्रियालाई छिटो–छरितो बनाउन भारतीय पक्ष सहमत भएको छ । 

भारतले सिमेन्टसहित जुत्ता, प्लाइउड, यार्न, सेनेटरी प्याड, जस्तापाता र स्टिलजन्य वस्तुको भारत निर्यातमा बीआइएस प्रमाणपत्र अनिवार्य गरेको छ । दुई पक्षीय वार्तामा नेपालले बिआइएस प्रमाणपत्र जारी तथा नविकरणको विषयलाई जोडतोडले उठाएको उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयको भनाई छ ।

बीआइएस प्रमाणपत्र जारी र नवीकरण गर्ने प्रक्रियालाई प्राथमिकताका साथ तीव्रता दिन भारतीय पक्ष सहमत भएको छ । यो विषयले एक महिनाभित्र टुंगो पाउने अपेक्षा नेपालले लिएको छ ।