वर्ष ०८०ः कित्ताकाट दोब्बर वृद्धि, तर घरजग्गा किनबेच अपेक्षित बढेन

काठमाडौं । वर्ष २०८० घरजग्गा (रियल इस्टेट) कारोबारका लागि त्यति सुखद रहन सकेन् । बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले सस्तो ब्याजदरमा सहज रुपमै कर्जा उपलब्ध गराउन सुरु गरे पनि घरजग्गा किनबेच अपेक्षित बढ्न सकेन ।

२०८० सालमा जग्गाको कित्ताकाट भने दोब्बर वृद्धि भएको छ । वर्षभरीमा घरजग्गा किनबेच सामान्य वृद्धि हुँदा अपार्टमेन्ट किनबेच र राजश्‍व संकलन भने घटेको छ ।

गत वर्ष सरकार नै घरजग्गा कारोबार बढाउने ध्याउन्‍नमा थियो । घरजग्गा कारोबार खुम्चिदा समग्र अर्थतन्त्र नै सुस्ताएको र प्रणालीमा पैसा आउनै रोकिएको भन्दै प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल र तत्कालिन अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले कारोबार चलायमान बनाउन प्रयास गरेका थिए । लगत्तै कित्ताकाट खुला, बढ्दो तरलता, घट्दो ब्याजदर, सहज कर्जा प्रवाह, लोन टु भ्यालु रेसियो वृद्धि, घरजग्गा धितो कर्जाको जोखिम भारमा कमी, नीतिगत सहजीकरण हुँदा पनि घरजग्गा कारोबार बढाउन सकेन ।

भूउपयोग नियमावली, २०७९ मार्फत जग्गा टुक्राउन कडाई गरिएपछि स्वात्तै घटेको कित्ताकाट पछि खुकुलो बनाएपछि बढ्न थालेको हो । २०८० अशोजदेखि बढ्न थालेको भूमि विभागको तथ्यांकले देखाउँछ ।

कित्ताकाटमा कडाई गरेपछि २०७९ मा देशभरी ६ लाख २९ हजार ६७७ मात्र कित्ताकाट भएका थिए । २०८० मा कित्ताकाट दोब्बर बढेर १२ लाख ३४ हजार ५९ पुगेको देखिन्छ । 

२०८० मा जेठ, असार, अशोज, मंसिर, पुस, माघ, फागुन र चैतमा एक लाखभन्दा धेरै कित्ताकाट भएका छन् । जबकी, ०७९ मा वैशाख र जेठमा मात्र एक लाखभन्दा धेरै कित्ताकाट भएको थियो । वैशाख र जेठ नयाँ भूमिसुधार नियमावली लागू हुनुअघिका महिना हुन् । 

अघिल्लो वर्षको तुलनामा गत वर्ष घरजग्गा कारोबार बढे पनि अपेक्षित वृद्धि भएन । ०७९ मा देशभर चार लाख ६७ हजार ६४८ घरजग्गाको लिखत पारित भएकोमा ०८० मा पाँच लाख २७ हजार द्द२९ घरजग्गाको लिखत पारित भएको छ ।

गत वर्ष मंसिर महिनादेखि घरजग्गा किनबेच निरन्तर बढ्दै गइरहे पनि चैतमा ब्रेक लागेको छ । वैशाख, जेठ, माघ, फागुन र चैतमा ५० हजारभन्दा बढी घरजग्गा किनबेच भएका देखिन्छ । 

गत वर्ष काठमाडौं उपत्यकालगायत प्रमुख शहरी क्षेत्रहरुमा घरजग्गा किनबेच बढ्न सकेन । तर, पूर्वी तराईका झापा, मोरङ, सुनसरी, जनकपुर, बारा, पर्सा, पश्‍चिममा बाँके, धनगढी, कैलाली लगायत तराई क्षेत्रमा कारोबार बढेको छ ।

वर्ष २०८० बहुतले अपार्टमेन्ट किनबेचका लागि सुखद बन्‍न सकेन । ०७९ मा ४४३ युनिट अपार्टमेन्ट किनबेच भएकोमा ०८० मा घटेर २४९ मात्र अपार्टमेन्ट किनबेच भएका छन् ।

नेपालमा काठमाडौं, ललितपुर, पोखरा, भैरहवा, वीरगञ्‍ज लगायत शहरमा अपार्टमेन्ट निर्माण तथा किनबेच हुँदै आइरहेका छन् ।  

गत वर्ष मालपोत कार्यालयहरुले संकलन हुने राजश्‍व पनि घटेको छ । २०७९ मा ४५ अर्ब १६ करोड ६२ लाख रुपैयाँ राजश्‍व संकलन भएकोमा गत वर्ष २०८० मा ४० अर्ब ३२ करोड ८७ लाख रुपैयाँ राजश्‍व संकलन भएको भूमि विभागको तथ्यांक छ ।