पोखरामा खुल्यो ‘धुँवा सेतो र इँटा रातो’ बनाउने वातावणमैत्री इँटाभट्टा

काठमाडौं । इँटाभट्टाबाट ‘कालो’ धुवाँंको मुस्लो निस्किरहेको देखेका धेरैलाई सेतो धुँंवा फाल्ने इँटाभट्टा पनि हुन्छन् भन्दा पत्यार नलाग्न सक्छ । तर, पोखरा इको रेड ब्रिक्स प्रालिले सञ्चालनमा ल्याएको इँटाभट्टाबाट कालो होइन, सेतो धुँंवा मात्रै फालेको देखिन्छ ।

नेपालमै पहिलो पटक अन्तर्राष्ट्रिय प्रविधिबाट सञ्चालन भएको यो इँटाभट्टाले परम्परागत इँटाभट्टाले जस्तो कालो धुँवा नफाल्ने सञ्चालकको भनाई छ ।

नेपाल इँटा उद्योग व्यवासायी महासंघको तथ्यांकअनुसार देशभर १२ सय हाराहारी इँटाभट्टाहरु छन् । तर, ती सबै इँटाभट्टाहरु भन्दा पोखरा इको रेड ब्रिक्सले सञ्चालनमा ल्याएको इँटाभट्टा आधुनिक रहेको सञ्चालकको दाबी छ ।   

पोखरा इको रेड ब्रिक्सका टेक्निकल इन्जिनियर कृष्णभक्त दुवालका अनुसार यो इँटाभट्टाबाट कहिले पनि कालो धुँंवा निस्कँदैन । उनले भने, धुँवा चाहीँ सेतो निस्कन्छ, इँटा भने रातो । 

उनका अनुसार यस्ता आधुनिक इँटाभट्टामा हजारदेखि ११ सय डिग्री सेल्सियसमा होम म्यान क्लिनभित्र पोलेर इँटा पकाइन्छ । यही कारण यसका इँटाहरु रातो हुने गर्छन् । तर, धुवाँं भने कम प्रदुषित सेतो मात्रै फाल्छ । 

यो प्रविधिबाट इँटा उत्पादन गर्दा सबै काम मेसिनले नै गर्छ । मेसिनले इँटा पार्नेदेखि इँटा निकाल्नेसम्मको सबै काम गर्छ । यो प्रविधिबाट इँटा उत्पादन गर्दा बाह्रै महिना कारखाना सञ्चालन गर्न सकिन्छ । इँटा घाममा राखेर नभई आफै सुक्ने भएकाले यो प्रविधिबाट वर्षाको सिजनमा पनि इँटा बनाउन सकिने दुवालको भनाई छ ।

अन्य सामान्य इँटाभट्टाहरू वर्षमा ६ महिना मात्रै चल्ने गर्छन् । प्रत्येक वर्ष मंसिरमा सुरु भई वैशाख महिनामा उद्योग बन्द गर्नुपर्छ । जेठदेखि पानी पर्न थाल्ने भएकाले त्यस्ता उद्योग अस्थायी रूपमा ६ महिना चल्ने र ६ महिना बन्द हुने गर्छन् । 

पोखरा इको रेड ब्रिक्स भक्तपुरको जगातीस्थित भक्तपुर इँटा तथा टायल उद्योग जस्तै १२ महिना सञ्चालन गर्न सकिने उद्योग हो । नेपालमा पहिलादेखि चल्दै आएका दुईवटा चाइनिज इँटा उद्योग थिए, भक्तपुर जगातीस्थित भक्तपुर इटा तथा टायल उद्योग र ललितपुरको हरिसिद्धि इटा तथा टायल उद्योग । तीमध्ये अहिले हरिसिद्धि इटा तथा टायल उद्योग बन्द भइसकेको छ । भक्तपुरको इटा तथा टायल उद्योग भने निजी क्षेत्रले सञ्चालन गर्दै आएको छ । 

चाइनिज प्रविधिबाट भक्तपुरमा चाइनिज इटा उत्पादन हुँंदै आए पनि अन्तर्राष्ट्रिय प्रविधिमा आधारित भएर यस्तो इँटाभट्टा सञ्चालन हुन नसकेको दुवालको भनाई छ ।
वंगलादेशी विज्ञ झिकाएर लामो समयदेखि काम गराई यस्तो आधुनिक उद्योग सञ्चालन गर्न सफल भएको कम्पनीले जनाएको छ । अटोमेटिक मेसिन मेड क्लिन व्रिक्स (इँटा) विज्ञलाई काम गराई यस्तो प्रविधि भित्राउन सफल भएको हो । 

इँटाभट्टाका कारण वातावरण प्रदूषण बढेको भन्दै सबैतिरबाट चर्काे आलोचना हुँदै आइरहेको छ । यही आलोचनालाई थेग्न इँटा उद्योगीहरुले यो वर्ष ढिला गरी मात्रै अर्थात् माघ १ गतेदेखि मात्रै इटाभटामा फायरिङ (इँटाभट्टामा इँटा पोल्न आगो लगाउने काम) गर्ने भएको नेपाल इँटाभट्टा व्यवसायी महासंघका सदस्य एवं भक्तपुर इँटाभट्टा व्यवसायी संघका अध्यक्ष नातिभाइ ह्योम्वाले बताए ।